Sosyo-ekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmelerin gelişme potansiyelini, sektörel hedefleri, faaliyetlerin ve alt yapıların dağılımını belirlemek üzere hazırlanacak bölge planları, gerekli gördüğü hallerde Kalkınma Ajansları (öncesinde DPT) tarafından yapılır ya da yaptırılır. 3194 sayılı İmar Kanunu hukuki dayanaktır. İlki Marmara Bölgesi için geliştirilen Bölge Planları, Günümüzde ise Avrupa Birliğine uyum sürecinde Nuts bölgeleme sistemlerine göre kurulan Kalkınma Ajansları bu planları yapmaktadır.
Ülke kalkınma politikaları, bölgesel gelişme stratejileri ile bölge plan kararlarının mekânsal organizasyonunu sağlayan, ülke ve bölge düzeyindeki politika ve kararları alt kademe planlara aktaran, doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunması ve geliştirilmesine yönelik mekânsal stratejileri belirleyen, sektörel kararları ülke düzeyinde mekânsal boyutlarıyla bütünleştiren ve uyumlaştıran, kentsel ve kırsal yerleşmeler, ulaşım sistemi ile sosyal ve teknik altyapının yönlendirilmesine dair mekânsal stratejileri belirleyen, yatırım yerlerinin belirlenmesi konusunda yönlendirme sağlayan, ülke düzeyinde ve bölgeler düzeyinde şematik ve grafik dille hazırlanan, sektörel ve tematik paftalar ve raporu ile bütün olan plandır.
“Varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan” olarak tanımlanır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na (Bakanlığın yetkisi dahilinde ilgili belediyeler tarafından da yapılır.) verilen plan yapma, yaptırma, değiştirme ve resen onaylama yetkileri saklı kalmak kaydı ile, imar planları ile ilgili idarece doğrudan veya ihale suretiyle yaptırabileceği gibi İller Bankası Genel Müdürlüğü’ne yetki verilmesi suretiyle de yaptırılabilir. 3194 sayılı imar kanunu ile 5216 sayılı belediye kanunu yetkisi dâhilindedir.
“Varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan” olarak tanımlanır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na (Bakanlığın yetkisi dahilinde ilgili belediyeler tarafından da yapılır.) verilen plan yapma, yaptırma, değiştirme ve resen onaylama yetkileri saklı kalmak kaydı ile, imar planları ile ilgili idarece doğrudan veya ihale suretiyle yaptırabileceği gibi İller Bankası Genel Müdürlüğü’ne yetki verilmesi suretiyle de yaptırılabilir. 3194 sayılı imar kanunu ile 5216 sayılı belediye kanunu yetkisi dâhilindedir.
Yapılaşma ve nüfus yoğunluğunun yüksekliğiyle depremden etkilenecek riskli bölge olduğu ortaya çıkan alanların afet öncesi “korunma” ve afet sonrası “müdahale ve iyileştirme” imkanlarının bütüncül ve kapsayıcı bir anlayışla ele alınması, mekan ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi ile ekonomik, sosyal ve kültürel yapılarının güçlendirilmesi amaçlayan plan ve projeler bütünüdür.
Proje alanının niteliğine bağlı olarak uygulamaya yönelik her tür fiziki-mekansal düzenlemelere ilişkin hedef, ilke, yaklaşım ve tekniklerin belirlendiği, yönetim modellerinin saptandığı projelerdir. Bu projelerin koruma amaçlı veya diğer uygulama planları doğrultusunda hazırlanmaları gerekir.
Mevcut Nazım ve Uygulama İmar Planları’nın ihtiyaca cevap vermediği ve uygulamasının problem olduğu durumlarda, planın tamamı veya büyük bir kısmının plan yapım tekniklerine uyularak yenilenmesi sonucu elde edilen plandır. Her ölçekte yapılır.
Mevcut planların yerleşmiş nüfus için yetersiz kalması veya yeni yerleşim alanlarının kullanıma açılması gereğinin ve sınırlarının ilgili idarece belirlenmesi halinde, ilgili yönetmeliğin plan yapım kurallarına uyulmak üzere yapımı mümkün olan, yürürlükteki her tür ve ölçekteki plan sınırları dışında, planla bütünleşmeyen konumdaki, sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlayan, raporuyla bir bütün olan imar planıdır. Üst ölçekte alınan kararlara uymak zorundadır.
Plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, bilimsel ve toplumsal donatı dengesini bozmayacak nitelikte, nesnel gerekçelere dayanan ve kamu yararının zorunlu kılması durumunda yapılan plan değişiklikleridir.
Bölge Koruma Kurulu tarafından SİT alanı olarak tespit ve tescil edilen alanlardaki yapılaşma koşullarının belirlenmesi için hazırlanan bu planlar, sit ilanından sonraki 2 yıl içerisinde ilgili Belediye tarafından hazırlanır ve onaylanmak üzere Bölge Koruma Kurulu’na gönderilir.
Mevcut ve gelecekteki ulaşım özelliklerini tespit etmek, ana ilkeler ve plan kararları doğrultusunda ulaşım talebine uygun sistemleri gerçekleştirmeye ve kentsel ulaşım sistemlerinin hizmet düzeyini yükseltmeye yönelik hazırlanan plan ve projelerdir.
OSB’nin özelliği ve ihtiyaçları göz önüne alınarak Bakanlık tarafından çıkarılan OSB İmar Planı Şartnamesine göre sanayi parselleri, ortak kullanım alanları, hizmet ve destek alanları, Sağlık Bakanlığı’nca belirlenen sağlık koruma bandı ve benzerleri ile birlikte arazi kullanım kararlarının yer aldığı planlardır.
Turizm Amaçlı İmar Planları, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Turizm Bölgesi”, “Turizm Alanı” ve “Turizm Merkezi” olarak belirlenen alanlar için hazırlanır. Turizm Amaçlı İmar Planı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ya da ön izin alınarak ilgilileri tarafından hazırlattırılır. Uygulamaya ilişkin olarak her iki kurumun da onayı gerekmektedir. 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında Plan yapma ve yaptırma yetkisi Turizm Bakanlığı’ndadır.
Uygulama imar planlarının araziye uygulanması için yapılacak rölöve ölçülerine göre boyut değiştirmeyen paftalar üzerine çizilen, kesin parselasyon durumunu gösteren ve tapuya tescil işlemlerinde esas alınan planlardır.
Konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafik-olmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlevlerini bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemi ve buna ilişkin sunulan hizmetlerdir.
Yapılacak yapının planları, dış görünüşü, kitlelerin birbirleriyle oranı, iç tertipleri ve tüm ayrıntıları hakkında bilgi veren mimari ölçekte hazırlanan projelere ilişkin sunulan hizmetlerdir.
Çalışması yapılacak bölgenin topografyasını gösteren plana altlık teşkil edecek halihazır haritaların ve bölge ile mekansal olarak ilişkili diğer konular (bu bölgenin jeolojisi, jeomorfolojisi, iklimi, yeraltı kaynakları vb.) hakkında bilgi veren haritaların üretilmesine ilişkin hizmetlerdir.
Kağıt ortamındaki grafik/sayısal verilerin paftalar ve halihazır bilgilerle sentezlenerek veya gerektiği durumda zeminde ölçüm yapılarak bilgisayar ortamına aktarılması hizmetidir.
İmar Mevzuatı çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarına imar planı, kentsel dönüşüm, analiz, sentez, araştırma vb. süreçlerde teknik destek sağlanması, özel ya da tüzel kişilerin sahip olduğu taşınmazların tasarrufunun ve yatırımların yönlendirilmesi, imar planı değişikliği vb. konulardaki danışmanlık hizmetlerini içermektedir.
İmar planlarına altlık oluşturacak çalışılan araziye ilişkin mevcut durumu gösterir her türlü fiziki çalışma (topografya, jeolojik etüd, donatı, yoğunluk, TAKS, KAKS, bina yapım cinsi, kat adedi vb.)nın hazırlanmasına ilişkin çalışmalardır.
